Skip to main content
Obrazek w artykule wilk literatura

O wilkach napisano wiele. Ograniczyliśmy się więc do subiektywnego wyboru publikacji poświęconych przede wszystkim badaniom nad wilkami w Polsce, ale nie tylko. Ciekawej lektury!

Historia ochrony gatunku

Figura M., Mysłajek R.W. 2019. Canis lupus politicus - dyskurs polityczny związany z ochroną wilka we współczesnej Polsce. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies 5: 367-379.

Jędrzejewska B, Jędrzejewski W, Bunevich AN, Miłkowski L, Okarma H. 1996. Population dynamics of wolves Canis lupus in Białowieża Primeval Forest (Poland and Belarus) in relation to hunting by humans, 1847-1993. Mammal Review 26 : 103-126.

Mysłajek R.W., Nowak S. 2015. Not an easy road to success: the history of exploitation and restoration of the wolf population in Poland after World War Two. W: Masius M., Sprenger J. (Eds.). Fairytaile in question: Historical interactions between humans and wolves. White Horse Press, Cambridge: 247-258.

Niedziałkowski K., Putkowska-Smoter R. 2020. What makes a major change of wildlife management policy possible? Institutional analysis of Polish wolf governance. PLoS ONE 15(4): e0231601.

Nowak S., Mysłajek R.W. 2017. Response of the wolf (Canis lupus Linnaeus, 1758) population to various management regimes at the edge of its distribution range in Western Poland, 1951–2012. Applied Ecology and Environmental Research 15 (3): 187–203.

 

Problemy ochrony

Chapron G., Kaczensky P., Linnell J.D.C., von Arx M., Huber D., Andrén H., López-Bao J.V., Adamec M., Álvares F., Anders O., Balčiauskas L., Balys V., Bedő P., Bego F., Blanco J.C., Breitenmoser U., Brøseth H., Bufka L., Bunikyte R., Ciucci P., Dutsov A., Engleder T., Fuxjäger C., Groff C., Holmala K., Hoxha B., Iliopoulos Y., Ionescu O., Jeremić J., Jerina K., Kluth G., Knauer F., Kojola I., Kos I., Krofel M., Kubala J., Kunovac S., Kusak J., Kutal M., Liberg O., Majić A., Männil P., Manz R., Marboutin E., Marucco F., Melovski D., Mersini K., Mertzanis Y., Mysłajek R.W., Nowak S., Odden J., Ozolins J., Palomero G., Paunović M., Persson J., Potočnik H., Quenette P.-Y., Rauer G., Reinhardt I., Rigg R., Ryser A., Salvatori V., Skrbinšek T., Stojanov A., Swenson J.E., Szemethy L., Trajçe A., Tsingarska-Sedefcheva E., Váňa M., Veeroja R., Wabakken P., Wölfl M., Wölfl S., Zimmermann F., Zlatanova D., Boitani L. 2014. Recovery of large carnivores in Europe’s modern human-dominated landscapes. Science 346: 1517–1519.

Diserens T.A., Borowik T., Nowak S., Szewczyk M., Niedźwiecka N., Mysłajek R.W. 2017. Deficiencies in Natura 2000 for protecting recovering large carnivores: A spotlight on the wolf Canis lupus in Poland. PLoS One 12(9): e0184144.

Jędrzejewski W., Nowak S., Kurek R., Mysłajek R.W., Stachura K., Zawadzka B. 2006. Zwierzęta a drogi. Metody ograniczania negatywnego wpływu dróg na populacje dzikich zwierząt. Wydanie II poprawione i uzupełnione. Zakład Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk, Białowieża.

Mysłajek R.W., Nowak S. 2014. Podręcznik najlepszych praktyk w ochronie wilka, rysia i niedźwiedzia brunatnego. Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, Warszawa.

Nowak S., Mysłajek R.W. 2002. Uprzedzić konflikty – kompleksowy program ochrony wilka Canis lupus w Karpatach Zachodnich. Przegląd Przyrodniczy 13 (4): 169-180.

Nowak S., Mysłajek R.W. 2020. Poradnik ochrony zwierząt hodowlanych przed wilkami. Wydanie III. Stowarzyszenie dla Natury „Wilk”, Twardorzeczka.

Nowak S., Żmihorski M., Figura M., Stachyra P., Mysłajek R.W. 2021. The illegal shooting and snaring of legally protected wolves in Poland. Biological Conservation 264: 109367.

Szewczyk M., Nowak C., Hulva P., Mergeay J., Stronen A.V., Černá Bolfíková B., Czarnomska S.D., Diserens T.A., Fenchuk V., Figura M., de Groot A., Haidt A., Hansen M.M., Jansman H., Kluth G., Kwiatkowska I., Lubińska K., Michaux J.R., Niedźwiecka N., Nowak S., Olsen K., Reinhardt I., Romański M., Schley L., Smith S., Špinkyté-Bačkaitiené R., Stachyra P., Stępniak K.M., Sunde P., Thomsen P.F., Zwijacz-Kozica T., Mysłajek R.W. 2021. Genetic support for the current discrete conservation unit of the Central European wolf population. Wildlife Biology 2021(1): wlb.00809.

Reinhard I., Kluth G., Nowak S., Mysłajek R.W. 2013. A review of wolf management in Poland and Germany with recommendations for future transboundary collaboration. BfN-Skripten 356. Bundesamt für Naturschutz, Bonn.

 

Rekolonizacja zachodniej Polski

Nowak S., Mysłajek R.W. 2011. Wilki na zachód od Wisły. Stowarzyszenie dla Natury „Wilk”. Twardorzeczka.

Nowak S., Mysłajek R.W. 2016. Wolf recovery and population dynamics in Western Poland, 2001-2012. Mammal Research 61: 83–98.

Nowak S., Mysłajek R.W. 2019. Ekologia wilka (Canis lupus) na obszarach zrekolonizowanych w zachodniej Polsce w XXI wieku. Studia i Materiały CEPL w Rogowie 21 (59) 2: 58-76.

Nowak S., Mysłajek R.W., Tomczak P., Szewczyk M., Borowik T., Jędrzejewska B. 2017. Sedentary but not dispersing wolves Canis lupus recolonising western Poland (2001-2016) conform to the predictions of a habitat suitability model. Diversity and Distributions 23: 1231–1364.

 

Preferencje siedliskowe

Huck M., Jędrzejewski W., Borowik T., Jędrzejewska B., Nowak S., Mysłajek R.W. 2011. Analyses of least cost paths for determining effects of habitat types on landscape permeability: wolves in Poland. Acta Theriologica 56: 91–101.

Huck M., Jędrzejewski W., Borowik T., Miłosz–Cielma M., Schmidt K., Jędrzejewska B., Nowak S., Mysłajek R.W. 2010. Habitat suitability, corridors and dispersal barriers for large carnivores in Poland. Acta Theriologica 55: 177–192.

Jędrzejewski W., Jędrzejewska B., Zawadzka B., Borowik T., Nowak S., Mysłajek R.W. 2008. Habitat suitability model for Polish wolves Canis lupus based on long-term national census. Animal Conservation 11: 377–390.

Jędrzejewski W., Niedziałkowska M., Mysłajek R.W., Nowak S., Jędrzejewska B. 2005. Habitat selection by wolves Canis lupus in the uplands and mountains of southern Poland. Acta Theriologica 50: 417–428.

Jędrzejewski W., Niedziałkowska M., Nowak S., Jędrzejewska B. 2004. Habitat variables associated with wolf (Canis lupus) distribution and abundance in northern Poland. Diversity and Distributions 10: 225-233.

 

Skład pokarmu, selekcja ofiar

Jędrzejewski W, Jędrzejewska B, Okarma H, Ruprecht AL. 1992. Wolf predation and snow cover as mortality factors in the ungulate community of the Białowieża National Park, Poland. Oecologia 90: 27-36.

Jędrzejewski W, Jędrzejewska B, Okarma H, Schmidt K, Zub K, Musiani M. 2000. Prey selection and predation by wolves in Białowieża Primeval Forest, Poland. Journal of Mammalogy 81 : 197-212.

Jędrzejewski W., Niedziałkowska M., Hayward M. W., Goszczyński J., Jędrzejewska B., Borowik T., Bartoń K.A., Nowak S., Harmuszkiewicz J., Juszczyk A., Kałamarz T., Kloch A., Koniuch J., Kotiuk K., Mysłajek R.W., Nędzyńska M., Olczyk A., Teleon M., Wojtulewicz M. 2012. Prey choice and diet of wolves related to ungulate communities and wolf subpopulations in Poland. Journal of Mammalogy 93: 1480–1492.

Mysłajek R.W., Tomczak P., Tołkacz K., Tracz M., Tracz M., Nowak S. 2019. The best snacks for kids: the importance of beavers Castor fiber in the diet of wolf Canis lupus pups in north-western Poland. Ethology, Ecology & Evolution 31: 506-513.

Mysłajek R.W., Romański M., Kwiatkowska I., Stępniak K.M., Nowak-Brzezińska A., Diserens T.A., Nowak S. 2021. Temporal changes in the wolf Canis lupus diet in Wigry National Park (northeast Poland). Ethology, Ecology & Evolution 33: 628-635.

Mysłajek R.W., Stachyra P., Figura M., Nędzyńska-Stygar M., Stefański R., Korga M., Kwiatkowska I., Stępniak K.M., Tołkacz K., Nowak S. 2022. Diet of the grey wolf Canis lupus in Roztocze and Solska Forest, south-east Poland. Journal of Vertebrate Biology 71: 22040.

Nowak S., Mysłajek R.W., Jędrzejewska B. 2005. Patterns of wolf Canis lupus predation on wild and domestic ungulates in the Western Carpathian Mountains (S Poland). Acta Theriologica 50: 263–276.

Nowak S., Mysłajek R.W., Kłosińska A., Gabryś G. 2011. Diet and prey selection of wolves Canis lupus recolonising Western and Central Poland. Mammalian Biology 76: 709–715.

Nowak S., Szewczyk M., Stępniak K.M., Kwiatkowska I., Kurek K., Mysłajek R.W. 2024. Wolves in the borderland – changes in population and wolf diet in Romincka Forest along the Polish-Russian-Lithuanian state borders. Wildlife Biology 2024: e01210.

 

Organizacja przestrzenna, wielkość terytoriów, demografia

Jędrzejewski W, Schmidt K, Jędrzejewska B, Theuerkauf J, Kowalczyk R, Zub K. 2004. The process of a wolf pack splitting in Białowieża Primeval Forest, Poland. Acta Theriologica 49 : 275-280.

Jędrzejewski W, Schmidt K, Theuerkauf J, Jędrzejewska B, Kowalczyk R. 2007. Territory size of wolves Canis lupus: linking local (Białowieża Primeval Forest, Poland) and Holarctic-scale patterns. Ecography 30 : 66-76.

Mysłajek R.W., Stachyra P., Szewczyk M., Figura M., Stefański R., Niedźwiecka N., Nowak S. 2018. Wilk Canis lupus i ryś Lynx lynx w Roztoczańskim Parku Narodowym w latach 2016-2017. Przegląd Przyrodniczy 29 (3): 71–83.

Mysłajek R.W., Tracz M., Tracz M., Tomczak P., Szewczyk M., Niedźwiecka N., Nowak S. 2018. Spatial organization in wolves Canis lupus recolonizing north-west Poland: large territories at low population density. Mammalian Biology 92: 37-44.

Nowak S., Mysłajek R.W., Jędrzejewska B. 2008. Density and demography of wolf Canis lupus population in the western-most part of the Polish Carpathian Mountains, 1996–2003. Folia Zoologica 57: 392–402.

Romański M., Szewczyk M., Niedźwiecka N., Nowak S., Mysłajek R.W. 2018. Monitoring wilków (Canis lupus) z wykorzystaniem fotopułapek i analiz genetycznych w Wigierskim Parku Narodowym, 2013-2017. Przegląd Przyrodniczy 29 (1): 78-95.

 

Rozród

Schmidt K, Jędrzejewski W, Theuerkauf J, Kowalczyk R, Okarma H, Jędrzejewska B. 2008. Reproductive behaviour of wild-living wolves Białowieża Primeval Forest (Poland). Journal of Ethology 26: 69-78.

 

Behawior

Jędrzejewski W, Schmidt K, Theuerkauf J, Jędrzejewska B, Okarma H. 2001. Daily movements and terriotory use by radio-collared wolves (Canis lupus) in Białowieża Primeval Forest in Poland. Canadian Journal of Zoology 79: 1993-2004.

Nowak S., Jędrzejewski W., Schmidt K., Theuerkauf J., Mysłajek R.W., Jędrzejewska B. 2007. Howling activity of free-ranging wolves (Canis lupus) in the Białowieża Primeval Forest and the Western Beskidy Mountains (Poland). Journal of Ethology 25: 231–237.

Stępniak K.M., Mysłajek R.W. 2019. Znakowanie zapachowe u wilka szarego. Studia i Materiały CEPL w Rogowie 21 (59) 2: 51-57.

Stępniak K.M., Szewczyk M., Niedźwiecka N., Mysłajek R.W. 2020. Scent marking in wolves Canis lupus inhabiting managed lowland forests in Poland. Mammal Research 65: 629-638.

Zub K, Theuerkauf J, Jędrzejewski W, Jędrzejewska B, Schmidt K, Kowalczyk R. 2003. Wolf pack territory marking in the Białowieża Primeval Forest (Poland). Behaviour 140 : 635-648.

 

Interakcje międzygatunkowe, kaskada troficzna

Kuijper D.P.J., Cromsigt J.P.G.M., Jędrzejewska B., Miścicki S., Churski M., Jędrzejewski W., Kweczlich I. 2010. Bottom-up versus top-down control of tree regeneration in the Białowieża Primeval Forest, Poland. Journal of Ecology 98: 888-899.

Schmidt K, Jędrzejewski W, Okarma H, Kowalczyk R. 2009. Spatial interactions between grey wolves and Eurasian lynx in Białowieża Primeval Forest, Poland. Ecological Research 24: 207-214.

van Ginkel H.A.L., Kuijper D.P.J., Schotanus J., Smit C. 2019. Wolves and Tree Logs: Landscape-Scale and Fine-Scale Risk Factors Interactively Influence Tree Regeneration. Ecosystems 22: 202-212.

 

Struktura genetyczna populacji

Czarnomska S.D., Jędrzejewska B., Borowik T., Niedziałkowska M., Stronen A.V., Nowak S., Mysłajek R.W., Okarma H., Konopiński M., Pilot M., Śmietana W., Caniglia R., Fabbri E., Randi E., Pertoldi C., Jędrzejewski W. 2013. Concordant mitochondrial and microsatellite DNA structuring between Polish lowland and Carpathian Mountain wolves. Conservation Genetics 14: 573–588.

Hulva P., Černá Bolfíková B., Woznicová V., Jindřichová M., Benešová M., Mysłajek R.W., Nowak S., Szewczyk M., Niedźwiecka N., Figura M., Hájková A., Sándor A.D., Zyka V., Romportl D., Kutal M., Finďo S., Antal V. 2018. Wolves at the crossroad: fission-fusion range biogeography in the Western Carpathians and Central Europe. Diversity and Distributions 24: 179–192.

Kloch A., Biedrzycka A., Szewczyk M., Nowak S., Niedźwiedzka N., Kłodawska M., Hájková A., Hulva P., Jędrzejewska B., Mysłajek R.W. 2021. High genetic diversity in immunity loci in an expanding population of a highly mobile carnivore, the grey wolf Canis lupus, in Central Europe. Diversity and Distributions 27: 1680-1695.

Mysłajek R.W., Szewczyk M., Zwijacz-Kozica T., Niedźwiecka N., Rabiasz J., Chovancová G., Feriancová E., Figura M., Nowak S. 2019. Różnorodność genetyczna tatrzańskiej populacji wilka Canis lupus. Studia i Materiały CEPL w Rogowie 21 (59) 2: 38-45.

Pilot M, Jędrzejewski W, Branicki W, Sidorovich VE, Jędrzejewska B, Stachura K, Funk S. 2006. Ecological factors influence population genetic structure of European grey wolves. Molecular Ecology 15 : 4533-4553.

Szewczyk M., Nowak S., Niedźwiecka N., Hulva P., Špinkytė-Bačkaitienė R., Demjanovičová K., Černá Bolfíková B., Antal V., Fenchuk V., Figura M., Tomczak P., Stachyra P., Stępniak K.M., Zwijacz-Kozica T., Mysłajek R.W. 2019. Dynamic range expansion leads to establishment of a new, genetically distinct wolf population in Central Europe. Scientific Reports 9: 19003.

 

Metody badań

Nowak S., Mysłajek R.W. 2019. Jak szacować wielkość populacji wilka w Polsce? Studia i Materiały CEPL w Rogowie 21 (59) 2: 24-37.

Reinhardt I., Kluth G., Nowak S., Mysłajek R.W. 2015. Standards for the monitoring of the Central European wolf population in Germany and Poland. BfN-Skripten 398. Bundesamt für Naturschutz, Bonn.

Wydawnictwa edukacyjne

Figura M., Mizielińska A., Mizieliński D. 2022. Wilki. Historie prawdziwe. Wydawnictwo Dwie Siostry, Warszawa.

Kontakt

dr hab. Sabina Pierużek-Nowak – prezes
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
+48 606 110 046

Śledź nas


© 2022 Stowarzyszenie dla Natury „Wilk”. All rights Reserved.   Powered by Indico.pl / mapa witryny